بخش هشتم: روش کار یا مواد و روش ها
روش کار بخشی از مقاله است که معمولاً بیشترین توجه به آن صورت میگیرد. اگر شما تجربه ارسال یک مقاله به مجلهای را داشتهاید، حتماً متوجه شدهاید که این بخش بیشتر مورد توجه داوران مجلات است. دلیل اهمیت زیاد بخش روش کار این است که سایر بخشهای مقاله قابل اصلاح هستند اما اگر اشتباهی از جانب شما در فرایند پزوهش صورت گرفته باشد، این اشتباه قابل جبران نیست. برای مثال اگر شما در تخمین حجم نمونه دچار اشتباه شده و نصف میزان مورد نیاز نمونه داشتهاید، حالا دیگر نمیتوانید این بخش را اصلاح کنید.
پس از آنكه به تشريح منطق زيربنايي انجام پژوهش و بيان فرضيات در مقدمه پرداخته شد، بايد به صورت دقيق براي خوانندگان مشخص شود كه پژوهش به چه روشي انجام شده است. اين مباحث در بخش “روش” مطرح ميشود. روش به صورت جزئي و دقيق، ويژگي آزمودنيها و مواد و دستگاههاي استفاده شده را به همان صورت و ترتيبي كه در فرايند تحقيق مورد استفاده قرار گرفته، تشريح ميكند. دقت در ارائه جزئيات مطالب بايد به گونهاي باشد كه هر فرد ديگري دقيقا بتواند پژوهش شما را تكرار نمايد. در کل روش بایستی طوری نوشته شود که اگر افراد دیگر بخواهند کار را تکرار کنند مشکلی نداشته باشند. اعتبار نتایج تا حدود زیادی بستگی به انتخاب روش درست دارد.
چارچوب بخش روش کار یا مواد و روش ها
۱- روش تحقیق: اشاره به روش تحقیق مورد استفاده از بین روشهای مختلف مانند روش تاریخی، توصیفی، پیمایشی یا زمینه یابی، تحلیل محتوا، میدانی، مورد پژوهی، همبستگی، آزمایش میدانی، آزمایشی یا تحقیق علّی و روش علّی – مقایسه ای.
۲- جامعه آماری: ارائه توضیحاتی درباره جامعه آماری به تفکیک مشخصاتی مانند سن، جنس و …
۳- نمونه و روش نمونه گیری: آوردن حجم نمونه همراه با مشخصات دموگرافیک یا جمعیت شناختی، روش نمونه گیری مورد استفاده و افت احتمالی نمونهها. در این بخش میتوان از نمودارهایی استفاده کرد که میزان افت آزمودنیها در هر مرحله از پژوهش را نشان میدهد. قابل ذکر است که در پژوهشهای آزمایشی مربوط به حوزه علوم پزشکی باید از فرمت کونسورت استفاده نمایید (دانلود فرمت کونسورت). البته این فرمت در سایر رشتهها نیز قابل استفاده است.
۴- ابزارهای جمع آوری داده ها: اشاره به ابزارها همراه با مشخصات آنها از جمله روایی و پایایی، زمانی که از ابزارهای استاندارد استفاده می شود. همچنین توضیح فرایند ساخت ابزار و مشخصات آن زمانی که ابزار جدید ساخته میشود.
۵- شیوههای جمع آوری دادهها: اشاره به مراحل متوالی طی شده در راستای جمع آوری اطلاعات و چگونگی انجام کار توسط پژوهشگر.
۶- روشهای تجزیه و تحلیل دادهها: اشاره به عنوان آزمون یا آزمونهای آماری مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل دادهها.
اصول اساسی در نوشتن روش کار یا مواد و روش ها
۱- بخش روش خود شامل سه قسمت نسبتاً مجزا است، كه به ترتيب عبارتند از: الف) شركت كنندگان و طرح پژوهش؛ ب) ابزار يا تكاليف؛ ج) شيوه گردآوري دادهها (براي طرحهاي غير آزمايشي) يا مراحل اجراي آزمايش يا مداخله (براي طرحهاي آزمايشي). بنابراين بخش روش سه سر عنوان دارد.
۲- در بخش شركت كنندگان و طرح پژوهش هيچگونه نتيجهاي را بيان نكنيد.
۳- ابتدا مشخصات شركت كنندگان را ذكر كنيد. چه كساني، چه تعدادي و با چه ويژگيهايي انتخاب شدهاند.
۴- نحوه انتخاب شركت كنندگان و داوطلب بودن يا نبودن آنها ذكر شود.
۵- تا حد ممكن ويژگيهاي جمعيت شناختي شركتكنندگان بيان شود. براي مثال، تعداد دختر و پسر شركت كننده، ميانگين يا دامنه سني آنها، سطح تحصيلات و طبقه اقتصادي – اجتماعي آنها.
۶- تمام كنترلهايي كه براي جلوگيري از اريب انتخاب افراد صورت گرفته بايد ذكر شود.
۷- اگر پژوهش از نوع آزمايشي است، نحوه دستكاري متغير (هاي) مستقل و شيوه كنترل متغيرهاي مزاحم براي شكل گيري گروهها و اگر غير آزمايشي است نحوه طبقه بندي صورت گرفته يا انتخاب گروههاي از قبل شكل گرفته دقيقاً تشريح شود. براي طرحهاي پيمايشي و همبستگي ذكر نوع مطالعه در ابتدا يا انتهاي توصيف مشخصات شركت كنندگان كفايت ميكند.
۸- ابزار استفاده شده در پژوهش ميتوانند شامل پرسشنامه، مشاهده، مصاحبه، مقياسهاي درجهبندي و آزمونها باشند. در گزارش ابزار استفاده شده ابتدا اين ابزار توصيف شوند، سپس شيوه نمرهگذاري آنها ذكر شود و در پايان ويژگيهاي روانسنجي (نظيراعتبار و روايي) آنها مورد اشاره قرار گيرد.
۹- در قسمت مراحل اجراي آزمايش يا شيوه گردآوري دادهها بايد هر عملي را كه قبلاً توصيف نشده و پژوهشگر (ان) ديگر براي تكرار مطالعه به دانستن آن نياز دارند توصيف شود. ترتيب خاص گامهاي برداشته شده براي مطالعه، نحوه آموزش پرسشگران (يا آزمونگران يا آزمايشگران) زمانبندي پژوهش، دستورالعمل داده شده به شركت كنندگان و اطلاعات اوليه داده شده به آنها درباره هدف پژوهش و يا نحوه اجراي مطالعه (اجرا فردي بوده يا گروهي، طول مدت زمان اجرا، مكان اجرا و مواردي از اين قبيل) نكاتي است كه در اين قسمت بيان ميشود.
مطالب خوب و قابل استفده بود، دست مریزاد
با سلام
سپاس بابت اطلاعات مفید در سایت
سئالی داشتم که آیا در نگارش مقاله به نگارنده ها کمک می کنید و هزینه کمکتون چه میزانست
متشکرم